Những tính năng ưu việt và nổi trội

Trong thời buổi công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế là một xu thế tất yếu. Trước tình hình đó, yêu cầu về hiện đại hóa hoạt động thư viện, thông tin, với mục đích tăng cường trao đổi và chia sẻ thông tin và hội nhập quốc tế, công tác tiêu chuẩn hóa hoạt động thư viện và thông tin ở nước ta ngày càng được nâng cao, đặc biệt là tiêu chuẩn hóa trong xử lý thông tin, tài liệu ở các thư viện nói chung và trong biên mục tài liệu nói riêng.

Năm 2010, Hội nghị Giám đốc Thư viện Quốc gia các nước châu Á Châu Đại dương tại Singapore đã khuyến nghị TVQG các nước trong khu vực nên thử nghiệm áp dụng Quy tắc biên mục “Mô tả và truy cập tài nguyên – RDA”, dựa trên những ưu việt của nó là sự kế thừa của AACR2 nhưng được thiết kế thêm cho môi trường số. Tháng 7/2010, RDA được công bố, chính thức thay thế cho AACR2, đánh dấu một sự thay đổi quan trọng, một bước tiến trong biên mục nói riêng và thư viện học nói chung, do đó nhanh chóng được cộng đồng thư viện thế giới đón nhận. Từ tháng 11/2013, sau thời gian sử dụng thử nghiệm tại một số thư viện lớn ở Anh, Canada, Mỹ, Úc, ấn bản RDA – 2013, tiếp đó là 2014 và 2015 mở rộng đã được phát hành. Đến nay, RDA đã chính thức được áp dụng tại nhiều thư viện lớn trên thế giới như: Thư viện Vương quốc Anh và một số thư viện lớn tại Anh, Thư viện Quốc hội và nhiều thư viện tại Hoa Kỳ, Thư viện và Lưu trữ Quốc Canada, TVQG và các thư viện lớn tại Pháp,…Hiện RDA đã và đang được dịch sang các phiên bản tiếng Pháp, Đức, Tây Ban Nha, Ý, Phần Lan, Trung Quốc, Roman, Ả Rập, Đan Mạch, Hà Lan, Hy Lạp, Do Thái, Thụy Điển và tiếng Việt.

Không chỉ kế thừa được những tính năng ưu việt của các quy tắc cũ, RDA còn khắc phục được nhiều tồn tại và đáp ứng yêu cầu phát triển mới của xã hội. RDA chú trọng và tập trung vào mô tả nội dung để hỗ trợ tìm kiếm, định danh chọn lọc và thu nhận tài nguyên. Bên cạnh đó, việc trình bày dữ liệu mô tả cũng được trình bày linh hoạt để phù hợp và thích nghi với từng đối tượng sử dụng.

Nắm bắt được tính năng cũng như sự cần thiết để được ứng dụng Quy tắc biên mục “Mô tả và truy cập tài nguyên – RDA” trong quá trình hoạt động, được sự đồng ý của Bộ VHTTDL, Thư viện Quốc gia Việt Nam (TVQGVN) đã có thỏa thuận chính thức với Nhà xuất bản Hội Thư viện Mỹ - cơ quan giữ bản quyền RDA, để dịch toàn văn Quy tắc biên mục RDA sang tiếng Việt. Bản dịch này được tiến hành trên phiên bản cập nhật trên nền web năm 2015. Sau hơn 2 năm triển khai, với sự ủng hộ và góp sức của các thư viện trong nước và quốc tế, dự án dịch, in và xuất bản Quy tắc biên mục mô tả và truy cập tài nguyên RDA - Ấn bản 2015 mở rộng bằng tiếng Việt đã hoàn thành.

Với những ưu điểm nổi trội về tính khoa học, tính linh hoạt, thích ứng với môi trường số, Quy tắc biên mục RDA sẽ đáp ứng tốt nhất sự mong đợi của các thư viện Việt Nam.

Chìa khóa mở cửa hội nhập cho ngành thư viện

Tại buổi Lễ công bố Quy tắc biên mục “Mô tả và truy cập tài nguyên” - Ấn bản RDA tiếng Việt diễn ra vào ngày 22/11 tại TVQGVN, các đại biểu và khách mời, đồng nghiệp trong ngành thư viện đã bày tỏ sự vui mừng và phấn khởi khi ấn bản này được đưa vào ứng dụng tại Việt Nam.

Giám đốc TVQGVN Kiều Thúy Nga khẳng định: “Cùng với DDC23, MARC21, Quy tắc biên mục RDA sẽ tạo nên một sự thay đổi lớn về nghiệp vụ và là chìa khóa mở cửa cho các Thư viện Việt Nam hội nhập với cộng đồng thư viện thế giới”.

Theo Vụ trưởng Vụ Thư viện Vũ Dương Thúy Ngà, việc ra đời của Quy tắc biên mục “Mô tả và truy cập tài nguyên” - Ấn bản RDA tiếng Việt chính là cơ hội để cho tất cả các thư viện trong cả nước thực hiện chuẩn hóa và thống nhất về quy tắc biên mục. Từ đó, tạo điều kiện để ngành thư viện chia sẻ thông tin, trao đổi với quốc tế; giảm bớt những khó khăn trong hoạt động của các thư viện trong nước.

Quang cảnh Lễ công bố Quy tắc biên mục “Mô tả và truy cập tài nguyên” - Ấn bản RDA tiếng Việt.

Lễ công bố Quy tắc biên mục “Mô tả và truy cập tài nguyên” - Ấn bản RDA tiếng Việt đánh dấu một chặng đường mới của ngành thư viện Việt Nam nói chung và trong công tác biên mục nói riêng. Tuy nhiên chặng đường để RDA được áp dụng trong các thư viện ở Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn và thách thức. Vì vậy, ngành thư viện cần có lộ trình thực hiện cụ thể; đồng thời tăng cường các hoạt động tập huấn, đào tạo giảng viên, cán bộ nguồn và phổ cập tới các thư viện.

Việc có được bộ quy tắc này sẽ là một công cụ rất hữu ích cho công tác đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực thông tin thư viện Việt Nam, tạo tiền đề triển khai mục tiêu chuẩn hóa và hội nhập.

Quy tắc biên mục này chắc chắn sẽ là một tài liệu nghiệp vụ quan trọng, góp phần mang đến tiềm năng thay đổi đáng kể công tác tạo lập và sử dụng các dữ liệu biên mục trong các thư viện, từ đó thúc đẩy hiệu quả công tác trao đổi thông tin và hội nhập quốc tế của ngành thư viện Việt Nam.

 

Chìa khóa mở cửa cho các Thư viện Việt Nam hội nhập với thế giới / cinet.vn // Mỹ Hảo sưu tầm