Giới thiệu sách: Việt sử - Chuyện hậu phi kỳ thú

            Việt sử - Chuyện hậu phi kỳ thú /  Lê Thái Dũng. - H : Nxb. Hà Nội, 2021. 184tr; 21 cm.

Quý độc giả thân mến! Người đời thường hay nói “Sướng như ông hoàng, bà chúa” để ví von rằng làm vua chúa, hoàng hậu, phi tần thì có cuộc sống rất sung sướng. Tuy nhiên, không phải ông hoàng, bà chúa nào cũng có cuộc đời sung sướng, huy hoàng. Trong lịch sử nước nhà, có không ít vị vua chúa  trải qua nhiều cay đắng, có kết cục bi thảm. Bên cạnh đó, cũng có rất nhiều vị Thái hậu, Hoàng hậu, phi tần sống trong cảnh “hồng nhan bạc phận”. Cũng có những người đẹp sống cuộc đời viên mãn, may mắn, thậm chí nổi lên trong giới nữ lưu, có những đóng góp to lớn trong đời sống văn hóa, chính trị một thời, để lại nhiều dấn ấn và tiếng thơm trong lịch sử nước nhà.

Cuốn sách Việt sử - Chuyện hậu phi kỳ thú với hơn 20 bài viết sẽ giới thiệu đến quý độc giả chân dung của một số bà hoàng nước Việt với cuộc đời và những đóng góp cho quốc gia, dân tộc. Nguồn tư liệu của quyển sách dựa trên chính sử, kết hợp với truyền thuyết, dã sử và tư liệu cổ như thần tích, ngọc phả, do đó có thể có vài thông tin có độ lệch nhau nhất định. Sách dày 184 trang, in trên khổ 21 cm, do Nhà xuất bản Hà Nội phát hành năm 2021.

Trong câu chuyện Phải chăng Hoàng hậu Thượng Dương mang nỗi oan lịch sử, quyển sách kể về cuộc đời bi thảm của vị Hoàng hậu (vợ vua Lý Thánh Tông), người đã bị thảm sát cùng với 70 cung nữ. Chính sử không ghi chép về xuất thân của vị Hoàng hậu này, chỉ biết rằng bà được sống trong cung Thượng Dương nên từ đó được gọi là Hoàng hậu Thượng Dương. Khi vua Lý Thánh Tông đi đánh chiếm Chiêm Thành ở phía Nam, vua không giao quyền nội trị cho Hoàng hậu Thượng Dương mà lại giao cho Nguyên phi Ỷ Lan quyền ấy. Đến năm 1072, vua Lý Thánh Tông băng hà, giao ngôi báu lại cho Thái tử Lý Càn Đức (là con của Nguyên phi Ỷ Lan), lấy hiệu là Lý Nhân Tông. Bấy giờ vua mới 7 tuổi, tôn mẹ đẻ là Nguyên phi Ỷ Lan làm Hoàng Thái phi, tôn mẹ đích (mẹ lớn nhất) là Thượng Dương thái hậu làm Hoàng Thái hậu. Tuy nhiên, Thượng Dương chỉ ở ngôi vị Hoàng Thái hậu một năm thì xảy ra vụ thảm án. Sử chép rằng: “Giam Hoàng Thái hậu họ Dương, tôn Hoàng thái phi làm Linh Nhân Hoàng Thái hậu. Linh Nhân (tức Nguyên phi Ỷ Lan) có tính ghen, cho mình là mẹ đẻ mà không được dự chính sự, mới kêu với vua rằng: “Mẹ già khó nhọc mới có ngày nay, mà bây giờ phú quý người khác được hưởng thế thì sẽ để mẹ già vào đâu?”. Vua bèn sai đem giam Dương Thái hậu và 76 người thị nữ vào cung Thượng Dương rồi bức đến chết, chôn theo lăng Thánh Tông”.

Tuy nhiên, một số bản thần tích, ngọc phả về bà Ỷ Lan truyền tụng ở quê bà Ỷ Lan thì lại cho rằng bà Ỷ Lan được vua sủng ái nên Thượng Dương Hoàng hậu đố kỵ, hãm hại bà Ỷ Lan, vì vậy Thượng Dương Hoàng hậu bị trừng phạt. Thần tích này có lẽ do  ai đó dựng nên để che đi vết dơ của Nguyên phi Ỷ Lan. Còn Hoàng hậu Thượng Dương thì bị giết và còn phải chịu tiếng oan ngàn năm.

Một vị hoàng hậu khác cũng vô cùng tài năng và nổi tiếng trong lịch sử, có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc lập nên triều Trần. Câu chuyện Những điều lý thú về bà Hoàng hậu cuối cùng của Vương triều Lý sẽ giúp quý độc giả tìm hiểu những điều thú vị về cuộc đời của bà Trần Thị Dung, tức Hoàng hậu Kiến Vũ.

Thái tử Lý Sảm đi đến thôn Lưu Gia (nay là làng Lưu Xá thuộc tỉnh Thái Bình), gặp con gái của Trần Lý tên là Trần Thị Dung, còn có tên khác là Trần Thị Ngự (Ngừ), lấy làm vợ. Nhà Trần Lý làm nghề đánh cá nổi tiếng ở vùng Lưu Gia. Cuối năm Canh Ngọ (1210), Thái tử Lý Sảm được truyền ngôi, lấy hiêụ là Lý Huệ Tông. Khi lên ngôi, ông đón bà Trần Thị Dung về Thăng Long và phong làm Nguyên phi. Sau nhiều binh biến nội cung, bà Nguyên phi Trần Thị Dung được thăng giáng nhiều thứ bậc trong cung. Đến cuối năm 1216, Trần Thị Dung đã được phong lên thứ bậc cao nhất trong các phi tần, được gọi là Hoàng hậu Kiến Vũ.

Lý Huệ Tông bị bệnh nên không thể điều hành triều chính, đến năm 1224 thì đi tu ở chùa Chân Giáo với pháp hiệu Huệ Quang đại sư, giao lại cho con gái là Lý Chiêu Thánh (Lý Chiêu Hoàng) lên ngôi vua, lúc mới 8 tuổi. Vì vua còn nhỏ nên Hoàng hậu Kiến Vũ, đứng vai trò Thái hậu đã trở thành người nhiếp chính. Thái hậu cùng với anh họ là Trần Thủ Độ đã bàn bạc mưu tính lần lượt đưa con cháu mình vào làm quan và giữ các chức vụ quan trọng trong triều.

Trần Cảnh lên 8 tuổi, là cháu của Trần Thị Dung, được trực tiếp hầu Lý Chiêu Hoàng, vì cùng lứa tuổi nên Chiêu Hoàng rất thích chơi đùa với Trần Cảnh. Lợi dụng chuyện đó, Trần Thủ Độ đã “đạo diễn” sự kiện nữ hoàng lấy Trần Cảnh làm chồng, lại dựng nên màn kịch vợ nhường ngôi cho chồng với bài chiếu nhường ngôi được ban bố, và chính thức nhường ngôi cho Trần Cảnh vào năm 1225. Trong sự kiện chuyển giao ngôi vua nay, Thái hậu Trần Thị Dung có vai trò quan trọng. Sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục viết: “Gặp lúc ấy trong nước loạn lạc, Hoàng hậu mới cùng với Trần Thủ Độ tư thông, rồi bàn mưu ở trong cung làm tờ chiếu để vua nhà Lý truyền ngôi cho nhà Trần, vì thế mà nhà Lý mất ngôi vua”.

Cũng chính vì có công giúp nhà Trần lên ngôi nhưng lại mang tiếng không tận trung với bên chồng (nhà Lý) nên sử sách có nhiều khen chê khác nhau đối với bà Trần Thị Dung. Một điều đặc biệt nữa, người phụ nữ thôn dân ấy là vợ vua (Lý Huệ Tông), là con dâu của vua (Lý Cao Tông), là mẹ đẻ của nữ hoàng duy nhất trong lịch sử (Lý Chiêu Hoàng), là mẹ vợ của vua (Trần Thái Tông) và là bà ngoại của vua (Trần Thánh Tông). Tuy có nhiều ý kiến trái chiều nhưng dù thế nào đi nữa, người phụ nữ đặc biệt này vẫn là một nữ nhân tiêu biểu trong giai đoạn cuối triều Lý, đầu triều Trần nói riêng và trong giới nữ lưu đất Việt thời phong kiến nói chung.

Còn nhiều nữ nhân nổi tiếng khác được đề cập đến trong quyển sách Việt sử - Chuyện hậu phi kỳ thú. Đọc quyển sách để hiểu thêm về những con người trong quá khứ, có lẽ chúng ta không chỉ mở rộng vốn kiến thức của mình mà còn có thể tìm thấy những bài học giá trị cho hiện tại và tương lại. Kính mời quý độc giả tìm đọc quyển sách thú vị Việt sử - Chuyện hậu phi kỳ thú tại Thư viện tỉnh Kiên Giang./.